Nieuw: Spelpsychotherapie

Spel is een natuurlijk en universeel fenomeen in de kinderlijke ontwikkeling. Alle kinderen spelen en dit doen ze allemaal op hun eigen wijze. Spel wordt, met name ook bij jongere kinderen, gezien als de meest gangbare manier om zich uit te drukken. Spel kan dan ook worden beschouwd als ‘de taal van het kind’. Een aantal opvallende kenmerken van spel zijn:

• Spel is vrij, speels en niet gericht op een eindproduct.
• Spel zorgt voor een positieve stemming.
• Spel zorgt voor gerichte aandacht.
• Spel is een universeel middel tot zelfexpressie.
• Spel heeft een dubbelzinnige relatie met de werkelijkheid.

Deze kenmerken sommen het belang van spelen op binnen de ontwikkeling van het kind. Kinderen spelen in hun spel veelal over het leven. Alledaagse zaken worden in het spel herhaald, veranderd, aangevuld en raken daardoor geïntegreerd in hun gedragsrepertoire. Spel is in zekere zin een vorm van leren. In diverse publicaties (oa. Schaefer, 2009) worden de werkzame factoren van spel op een rijtje gezet:

• Spel reguleert negatieve effecten, vermindert stress.
• Spel helpt bij het verwerken van belastende ervaringen.
• Spel ordent en integreert op affectief en cognitief niveau nieuwe informatie.
• Spel biedt een oefenplek voor nieuw gedrag en nieuwe oplossingen.
• Spel stimuleert de fantasie en het creatieve denken.
• Spel bevordert het inlevingsvermogen.

Spelpsychotherapie biedt spelenderwijs de mogelijkheid kinderen te behandelen

Door te spelen kunnen kinderen (moeilijke) gebeurtenissen in hun leven, klein of groot, verwerken en wordt ook aanpassingsvermogen ontwikkeld. Veelal gaat dit vanzelf. Door middel van samenspel met ouders ontwikkelt het kind zijn verdere spelvaardigheden. Met name de ontwikkeling van het verbeeldende spel (‘alsof-spel’) is sterk verbonden met het samenspel tussen kind en ouders. Dit spelen tussen ouder en kind begint al vanaf de babytijd, in het veelal non-verbale spelcontact. Stimuleren en afstemmen op elkaar is hierin van belang, evenals het delen van plezier en andere affecten. Het samenspelen sterkt op latere leeftijd oa. de affectregulatie. Daarnaast biedt spel, vanuit bovenbeschreven factoren, unieke therapeutische mogelijkheden. De spel(psycho)therapeut kan door actief met het kind mee te spelen, vanuit een volgende en invoelende grondhouding, zicht krijgen op de kind-eigen spelsymboliek. Het is van belang dat de therapeut deze symboliek op de juiste manier kan duiden, van waaruit ook de juiste spelinterventies kunnen worden ingezet om tot verdieping en verandering te kunnen komen. Het spelen werkt op zichzelf al ontspannend en angst-verlagend, wat helpende factoren zijn voor het opbouwen van een veilige en vertrouwde therapeutische relatie. Hiermee ontstaat een goede basis voor het kind om ook meer beladen thema’s naar voren te kunnen brengen.

Wetenschappelijke basis voor Spelpsychotherapie

Onderzoek (Harink en Hellendoorn, 1987) heeft aangetoond dat met name het verbeeldende spel zich leent voor therapeutische beïnvloeding. Hetzelfde onderzoek toont dat spelthema’s binnen de spelpsychotherapieën veelal verschuiven van meer negatief geladen thematiek (agressie, schuld, ellende) naar meer positieve thema’s (vertrouwen, eerlijkheid, vriendschap). Dit onderstreept de gedachte dat persoonlijke problematiek middels spel geuit kan worden, alsook dat deze problematiek hierdoor veranderd kan worden. Ouders spelen altijd een belangrijke rol binnen een spelpsychotherapeutisch traject. Zij kennen hun kind het beste en kunnen ook ondersteunen in het begrijpen van de spelbeelden. Evenals zijn er goede mogelijkheden om ouders te betrekken in de spelkamer, met als doel het verbeteren van het samenspel, ofwel breder; het verbeteren en versterken van de ouder-kindrelatie.

Samenvattend

Spelpsychotherapie is een expressieve therapeutische methode waarin het kind binnen de spelbeelden en metaforen uiting geeft aan zijn belevingen en de therapeut (in samenwerking met ouders) de mogelijkheid heeft om al meespelend de belevingsinhouden te begrijpen en met het kind verder te exploreren, te verdiepen en te veranderen.

Bron: Spel in psychotherapie, E. Groothoff e.a.